prawa za wobrazy: MDR/Teresa Stübner

Serbska rěč so wuwiwa – Rěčny kućik z dr. Anju Pohončowej, dnja 27.04.2022 Rěčny kućik - Štó je tam był?

27. jutrownika 2022, 09:52 hodź.

Rěčny kućik - Štó je tam był?

Dźensa chcu we wobłuku rěčneho kućika na wopačnu formu, kiž druhdy při dźenderowanju wustupuje, skedźbnić. Jedyn zjaw dźenderowanja wšak je wurazne pomjenowanje žonow a muži, na přikład “wučerjo a wučerki”. Mamy w serbšćinje pak tež rěčne srědki, kiž su nastupajo splah wosobow neutralne, tež hdyž gramatiska wokolina něšto druhe sugeruje. To potrjechi mjez druhim pronomeny štó, něchtó a nichtó. Wone sej w sadach z werbom w perfekće maskulinumowu formu žadaja: Štó je tam był? Něchtó je tam był. Nichtó njeje přišoł. Tute pronomeny same ničo njepraja wo splahu wotpowědneje wosoby, dokelž nimaja žadyn konkretny woznam. Tohodla je tež wopak tu wužiwać dwójne formy kaž “Štó je tam był abo była?” abo jenož femininum *Štó je tam była? Po samsnym wašnju so tež njepraji: *Nichtó njeje přišła., ale prawje ma rěkać: Nichtó njeje přišoł. A z tym su wosoby kóždehožkuli splaha zapřijate. – Dyrbimy sej wuwědomić, zo njedyrbi gramatiski ród jednoho słowa stajnje identiski być ze splahom wosoby (abo žiweje bytosće), na kotruž so poćahuje.

dr. Anja Pohončowa